بررسی رابطه استفاده از برنامه های تلویزیونی با گرایش به حفظ محیط زیست ( مورد مطالعه : شهروندان 18 سال به بالای شهر تهران)

در کشورهای در حال توسعه، مانند ایران، مسائل زیست محیطی بیش از آنکه جنبه ی فنی داشته باشد دارای جنبه های اجتماعی – فرهنگی می باشد. بنابراین هدف اصلی حفاظت محیط زیست در رابطه با محیط اجتماعی، افزایش آگاهی های زیست محیطی در سطح جامعه و تغییر در بینش اجتماعی و تقویت فرهنگ زیست محیطی می باشد.در این میان، رسانه ها نقش به سزایی در ایجاد تغییرات در سطح جامعه ایفا می کنند و رسانه ی دیداری مانند تلویزیون به دلیل تنوع برنامه ها نقش قابل توجهی دارد. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه استفاده از برنامه های تلویزیون با گرایش به حفظ محیط زیست بین شهرواندان 18 سال به بالای شهر تهران می باشد تا بتوان راهکارهایی جهت ارتقای کمّی و کیفی برنامه های تلویزیون به عنوان یک رسانه ی ارتباط جمعی برای افزایش آگاهی و علاقه ی شهروندان در جهت بهینه عمل کردن و حفاظت از محیط زیست ارائه نمود. برای اجرای تحقیق، از فن "پیمایش" استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شهروندان 18 سال به بالای مناطق 22 گانه شهر تهران بود. حجم نمونه ها بر حسب فرمول کوکران 384 نفر شد. که طی آن در هر منطقه تعدادی پرسشنامه به صورت تصادفی بین شهروندان توزیع گردید سپس از تکنیک سوات (swot) و همین طور از نرم افزار spss برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از «ضریب آلفای کرونباخ» بررسی و برابر 8/0 تعیین شد. ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین متغیرها، رگرسیون خطی نیز برای بررسی فرضیات تحقیق بکار رفت. نتایج تحلیلی پژوهش نشان داد: برنامه های تلویزیونی با محتوای زیست محیطی بخوبی می توانند درارتقاء آگاهی افراد بالغ شهر تهران برای حفظ محیط زیست موثر واقع شوند و تلویزیون به عنوان رسانه ملی می تواند تأثیر معناداری بر حفاظت از محیط زیست از سوی شهروندان داشته باشد. « اولویت انتخاب» برنامه های زیست محیطی تلویزیونی،درمیان شهروندان تهرانی، برنامه های زیست محیطی" خبری - مستند - و برنامه های شاد " بود. برنامه های تلویزیونی با محتوای" هنری- سرگرمی – و مناسبتهای زیست محیطی" کمترین مخاطب را درجامعه آماری تحقیق داشتند. بر حسب نتایج ماتریس سوات تحقیق، عمده ترین «نقاط ضعف»رسانه تلویزیونی در رابطه با حفظ محیط زیست شامل : الف- کم بودن میزان برنامه ها ، ب- ضعیف بودن محتوای برنامه ها ، ج - عدم کیفیت برنامه های محیط زیستی تلویزیون محسوب شدند. مهمترین «نقاط قوت» تلویزیون شامل : الف- توانایی افزودن نگرش مثبت مخاطبین نسبت به حفظ محیط زیست، ب- قدرت بالابردن احساس مسئولیت جامعه برای حفاظت از محیط زیست ، ج- توان برانگیختن اعتراض تماشاگر علیه آسیب رسانان به محیط زیست بود. ازطرفی، تلویزیون ملی کشور به فرصت هاو تهدیدهای موجود توجهی نداشته، "برنامه های زیست محیطی شاد" در جذب گروه های مختلف سنی برای حفظ محیط زیست مهم ترین «فرصت درونی» تلویزیون بود، در حالیکه ناتوانی در" افزایش آگاهی زیست محیطی جامعه" اصلی ترین «تهدید بیرونی» برای رسانه تلویزیونی کشور(صدا و سیما) محسوب شده است.